«Ажырасуға себеп болатын мәселелер қалада да, ауылда да бірдей»

Ресми статистикаға оралатын болсақ, Қазақстанда ажырасатындардың 72,2% қала тұрғындары, ал ауылдықтардың көрсеткіші 27,8% құрайды. Қала тұрғындары не үшін көп ажырасады? Бұл туралы біз психотерапевт маманнан сұрап көрген едік.

- Ажырасуға алып келетін отбасылық проблемалар қалада да, ауылда да бірдей. Бірақ көп адам проблеманы мойындамайды. Еркектің бәрі қыдырады, еркектің бәрі ішеді, барлық еркек әйелін ұрады деген қасаң түсініктің негізінде "шыдай сал", "көне салға" басады. Менің ойымша үндемей төзіп жүретіндер ауылды жерде көбірек. Қалалы жерде мүмкіндік көп қой. Ажырассам да жұмыс тауып, өзімді асыраймын, басқа адамды кездестіремін, адам көп дейді. Әрине, қалада тұратын, қалада өскен, оқыған, көзі ашық әйелдердің амбициясы да үлкен болады. Жақсы нәрсені көргеннен кейін сол жақсыға ұмтылғысы келеді, талаптары да өседі. Сондай үрдіс те бар. Бірақ мұны жаман процесс деп айта алмаймыз. Әйел адам оқуы керек, дамуы керек, өсуі керек, ол жақсы, - дейді Дәуренбек мырза.

«Еркектің бәрі бірдей»

Ал біз сұхбат алған кейіпкеріміз Гүлназ (есімі өзгертіліп алынды) он ай бұрын үш баласын жетектеп, төртіншісіне жүкті күйде күйеуімен ажырасып кеткен. Барар жер, басар тауы болмаған ауыраяқ келіншек «Ана үйі» дағдарыс орталығына келген. Осы жерде аяқтанып алғанша тұра тұрмақ ойы бар. Гүлназ күйеуімен неге ажырасқанын айтты.

Гүлназ осы жігітке тұрмысқа шыққанына қатты өкінетінін, алдынан өтіп, қанша кешірім сұраса да кешірмейтінін айтады. Әңгімесіне қарағанда, ол бұл жігітке өз еркімен тұрмысқа шықпаған, зорлықпен алып қашқан екен. Оқу мен спортты қатар алып жүрген 18 жастағы арманшыл  қыздың өмірі бір-ақ күнде қалай күрт өзгергенін айтып берді.

- Бұл жігітпен әпкем мен жездем таныстырған болатын. Одан кейін екеуміз бір жылдай кездестік. Кездесті дегенде жай ғана телефон арқылы сөйлесетінбіз. Себебі мен спортпен айналысқандықтан жігітпен жүруге уақытым да, қызығушылығым да болмады. Спортта мансап қуамын немесе массажист боламын деген мақсатым болған. Тұрмысқа шығатын ойым болған жоқ. Байқауларға қатысып, әр түрлі қалада, спортзалда жүретінмін. Оның үстіне колледжде оқыдым. Бұл жігіт мені колледждің үшінші курсында оқып жүргенде төрт рет алып қашты. Үш ретінде терезеден секіріп қашып кеттім, төртінші ретінде қаша алмай қалдым. Себебі бір үйдің 15-ші қабатына әкеліп қамап тастады, ұялы телефонымды тартып алды, есіктің көзіне бір әжені жатқызды да, достарын қасыма отырғызып қойды. Қыз алып қашу дегенді бұрын-соңды көрмеген 18 жасар жас қыз не білсін?! Оның үстіне спортпен басым қатып жүрген болатын, -дейді Гүлназ.

«Әкемді анам үшін ғана қабылдадым»

Гүлназдың ата-анасы да ажырасқан. Апалы-сіңлі төрт қызды аналары жалғыз асырап жеткізген екен. Анам таңғы төрттен түнгі онға дейін жұмыста болатын. Тамақ жасап, отын жарып, үй жинап, барлық үй тірлігін өзіміз істедік деген Гүлназ әкесіне ренжулі екенін айтады.

- Нағашы ағаларым дағдарыс орталығына неге барасың дейді. Ешқашан олармен араласқан емеспін, қиналғанда қасымнан табылған емес, енді не үшін олай айтқандарын білмеймін. Спорт мектебінде оқығандықтан ер жігіттермен көп араластым. Еркектердің бәрі бірдей болады. Барлығы әйелдерінің көзіне шөп салады, ешбірі адал емес. Сондықтан күйеуім де менің көзіме шөп салатынын білдім, -дейді Гүлназ.

«Адамның отбасы туралы сенімдері бала кезде қалыптасады»

«Ұяда не көрсе, ұшқанда соны іледі» десмекші, ата-ана балаға үлгі болуы арқылы баланың қалыптасуына ықпал етеді деп отыр психотрапевт Дәуренбек Құдаров. 

- Бала жеті жасқа дейін фундаменталды сенімдерді қалыптастырады. Сондықтан да отбасы туралы да сенімдер қалыптасқан кезде, әрине бұл болашақ өзінің семьясына да әсер ететін болады. Мысал келтірейін, ер бала отбасында әкесінің анасын ұрып жүргенін көрді. Әкесі әйелді қатты ұстау керек, «Баланы жастан, қатынды бастан», сөйлеткізбе, бастан асырмау қажет деп айтқан. Бұл сенімдер ер балада кішкентай кезінен қалыптасса, оның ертең семья құрғаннан кейінгі іс әрекеттері де соған байланысты болады. Ол да әрине ажырасуға апаратын іс-әрекеттер. Яғни айтайын дегенім жалған, қате сенімдердің қалыптасуынан өз отбасына да дәл сондай қарым-қатынас жасайды. Сол сияқты ажырасқан отбасының балалары да ата-анасының әрекетін қайталауы мүмкін. Бірақ бұл баланың өзіне де байланысты. Бір бала мен ешқашан ажыраспаймын, отбасымды сақтаймын десе, екіншісі ата-анам да ажырасқан мен толыққанды отбасына лайық емеспін деп ойлауы мүмкін, -дейді маман.

«Семьядағы барлық дұрыс емес нәрселер бірінші балаға әсер етеді»

«Ажырасу проблеманы шешпейді»

- Қазақта мақал бар ғой «Тең – теңімен, тезек – қабымен». Алла тағала екі жасты қосқан кезде қателеспейді. Ерлі-зайыпты қосылған кезде бір-бірін тәрбиелеу үшін, бір-бірін алдыға тарту үшін, біріне бірі көмекші болып, қолдау үшін қосылады. Содықтан адамдардың бір-біріне үйренісуі, түсінісуі, жаңа сенімдер қалыптастыруы оңай емес. Кей кезде ауыр болуы мүмкін. Көп адам проблемадан қашып кетпек болады. Өз мәселесіне басқа біреуді кінәлап, осыдан ажырассам жақсы болып кетем, басқа біреуді кездестіріп, соған үйленсем бәрі тамаша болады деп ойлайды. Бірақ практикада олай емес. Басқа жанға үйленгенімен проблема қалады. Статистика бойынша да ажырасып, қайта үйленгендердің арасында да ажырасу көп, -дейді ол.

Ажырасу отбасының ешбір мүшесіне оңай емес. Әр адам ажырасуды әр түрлі өткізсе, маманның айтуынша  орта есеппен бір жылда жарақаттың орны жазыла бастайды екен. Ажырасуды мүлдем болдырмау, оған тосқауыл қою мүмкін емес, олай істеу дұрыс та емес. Бірақ шаңырақты шайқалтуға асықпау қажет, шешімге саралап, сараптап, ой сүзгісінен өткізіп келген дұрыс дейді психологтар. Себебі бұзу оңай, қайта қалпына келтіру қиын.